W dniu 28 maja 2018 roku miało miejsce przełomowe wydarzenie dla krajowego przemysłu lotniczego: najnowszy rosyjski pasażerski samolot pasażerski MS-21 opuścił lotnisko Ikutska linia lotnicza podczas pierwszego lotu. Po pomyślnym zakończeniu testów prezes Irkut Corporation PJSC Oleg Demchenko nazwał to wydarzenie historycznym i pogratulował pracownikom firmy. Takie stwierdzenie nie wydaje się przesadą: doskonałe osiągi samolotu pasażerskiego MS-21 dają nadzieję, że ten samolot pasażerski będzie w przyszłości poszukiwany zarówno przez rosyjskie, jak i zagraniczne linie lotnicze.
Irkut MS-21 to program do stworzenia nowego krótkiego i średniego zasięgu samolotu pasażerskiego średniego zasięgu, który został uruchomiony na początku 2000 roku. Chociaż w rzeczywistości MS-21 nie jest jednym statkiem powietrznym, ale całą rodziną liniowców, które wyróżniają się pojemnością, wyposażeniem i zasięgiem pasażerów. Podczas testów przechodzi MS-21-300, który będzie mógł zabrać na pokład 211 pasażerów. Jednak opracowano również inną modyfikację samolotu pasażerskiego, MS-21-200 o maksymalnej pojemności 165 osób.
Obecnie OKB Design Bureau bierze udział w tym projekcie. Yakovlev i Irkut Corporation. Początkowo dotyczyło to również i OKB. Iliushin, ale w 2008 roku firma ta opuściła projekt. Zaplanowano, że nowa maszyna otrzyma oznaczenie Yak-242, ale później pomysł ten został porzucony. Samoloty pasażerskie są montowane w fabryce samolotów w Irkucku.
W przyszłości głównym konkurentem linii głównej MS-21 będzie chiński samolot SOMAS S919, a także amerykański Boeing-737 MAX i europejski Airbus A320 neo.
Należy zauważyć, że koszt nowego rosyjskiego samolotu jest niższy niż jego zachodnich konkurentów. Będzie to od 72 do 85 milionów dolarów. Cena amerykańskich i europejskich odpowiedników samolotu MS-21 waha się od 90 do 125 milionów dolarów. To prawda, że chińskie samoloty SOMAS C919 będą oczywiście kosztować mniej niż rosyjski samochód.
Łącznie na projekt MS-21 wydano 4,54 miliarda dolarów.
Na razie samoloty MS-21 są wyposażone w amerykańskie silniki PW-1400G, ale w planach producentów samolotów jest zainstalowanie Perm PD-14 na maszynie.
Historia MS-21
Prace nad stworzeniem MS-21 rozpoczęto w 2002 roku. W połowie ubiegłego dziesięciolecia głównym projektem rosyjskiego przemysłu lotniczego były samoloty pasażerskie Sukhoi Superjet 100. Gdy stało się jasne, że projekt Sukhoi Superjet został pomyślnie wdrożony, powstał pomysł stworzenia większego samolotu zdolnego do konkurowania z produktami takich światowych gigantów jak Airbus i Boeing.
Według twórców MS-21 powinien zastąpić przestarzałe samoloty Tu-154 i inne maszyny, opracowane w czasach sowieckich. W tym samym czasie nowa linia nie będzie konkurować z Sukhoi Superjet 100, ale wręcz przeciwnie, uzupełni ją. Uważa się, że w przyszłości te dwa samoloty będą stanowiły około 80% floty samolotów pasażerskich naszego kraju.
Początkowo biura projektowe Iljuszyna i Jakowlewa były zaangażowane w rozwój maszyny, a bezpośrednia produkcja maszyn została powierzona Irkut Corporation, która dziś może być nazwana jedną z wizytówek krajowego przemysłu lotniczego. Irkut produkuje samoloty bojowe Su-30, samoloty szkoleniowe Yak-130, a także produkuje części do samochodów osobowych dla Airbusa. W 2008 r. Biuro Projektów. Iliushin opuścił projekt, a specjaliści z biura projektowego Jakowlewa zaangażowali się w jego realizację. Trzeba powiedzieć, że wiele innych rosyjskich przedsiębiorstw uczestniczyło w tworzeniu MS-21, na przykład unikalne kompozytowe skrzydło samolotu zostało opracowane przez Koncern Aerokompozytowy, a płetwy ogonowe powstały w OKB Design Bureau. Beriev.
Można dodać, że MS-21 ma większą liczbę składników rosyjskich w porównaniu do Superjet: 80% w porównaniu z 60%.
Producenci samolotów mieli ambitne plany, w 2009 r. Ogłoszono, że nowy samolot wystartuje w 2013 r., A jego masowa produkcja rozpocznie się w 2018 r. Jednak ze względu na niedofinansowanie i trudności napotkane na etapie projektowania, termin musiał zostać odroczony. W 2010 r. Tsagi usunęło silniki przyszłych samolotów i wydało zalecenia dotyczące ich dalszej eksploatacji.
W 2011 roku zarząd korporacji "Irkut" stwierdził, że priorytetem deweloperów jest stworzenie modyfikacji samolotu MS-21-300 o pojemności 211 miejsc, ponieważ większość potencjalnych klientów jest zainteresowanych tą maszyną. Prace nad modyfikacją MS-21-400 (ponad 200 miejsc) i postanowił odłożyć na lepsze czasy, aby dopasować się do budżetu programu.
W 2012 roku Irkut podpisał umowę o współpracy z Pratt & Whitney, znaną amerykańską firmą zajmującą się budową silników do samolotów cywilnych i wojskowych. Zgodnie z tym dokumentem planowano, że MS-21 będzie wyposażony w silniki PW1400G.
W 2012 r. Miała miejsce demonstracja projektu samolotu z krajowymi silnikami PD-14. Samochód ten miał zostać wyprodukowany dla rosyjskich klientów, takich jak Ministerstwo Obrony, Ministerstwo Sytuacji Nadzwyczajnych, Federalna Służba Bezpieczeństwa i inne.
Na początku 2014 r. Rozpoczęto montaż prototypów samolotu pasażerskiego w Irkuckiej Fabryce Lotnictwa. Latem tego samego roku testowano model samolotu na dużą skalę w Tsagi.
Trzeba powiedzieć, że podczas realizacji projektu MS-21 w Rosji stworzono nową podstawę od podstaw, na której testowano poszczególne elementy i zespoły przyszłej maszyny pod względem wytrzymałości i zmęczenia, a także sprawdzano ich właściwości aerodynamiczne. Można dodać, że wdrożenie tego projektu dało potężny impuls rozwojowi przedsiębiorstw będących częścią ZAC. Dokonano znacznego ponownego wyposażenia zakładów produkcyjnych zaangażowanych w produkcję samolotu. Dzięki realizacji projektu MS-21 w kraju pojawiły się nowe firmy high-tech.
Kilka miesięcy później wicepremier Rogozin ogłosił datę pierwszego lotu liniowca - kwiecień 2018 r. Jednak nawet w tym terminie popełniono błąd: 8 czerwca 2018 r. Miała miejsce tylko pierwsza prezentacja samolotu pasażerskiego - uroczystą ceremonię wyniesienia samolotu z hangaru fabrycznego zajęło kolejny rok, aby przygotować pierwszy lot pojazdu. Pierwsze testy samolotu były przeprowadzane regularnie, a piloci wysoko ocenili pilotażowe cechy nowej maszyny.
W chwili obecnej wyprodukowano już dwa samoloty MS-21, kolejne osiem jest w produkcji.
Wcześniej wyrażano plany producenta dotyczące produkcji 72 samolotów MS-21 rocznie. Projekt zacznie przynosić zyski dopiero po sprzedaży 350. samolotu pasażerskiego. W roku 2018 Irkut poinformował, że ma już solidny pakiet zamówień na 175 samolotów, z których część już otrzymała przedpłaty. Większość potencjalnych klientów to krajowe firmy lotnicze i leasingowe. Zgłaszano również zainteresowanie irańskich, indyjskich i indonezyjskich firm. W sumie deweloperzy planują wdrożyć 1 tysiąc samolotów na dwadzieścia lat.
Opis projektu samolotu MS-21
Samolot pasażerski MS-21 jest wykonany zgodnie ze schematem klasycznym dla maszyn tego typu i przeznaczenia. Jest to dwusilnikowy low-wing z skrzydłem, które ma mały zasięg i trzy łożysko. Należy zauważyć, że projekt MS-21 przewidywał opracowanie kilku modyfikacji samolotu, różniących się pojemnością pasażerów i długością kadłuba. Początkowo planowano również stworzenie linii pasażerskiej z dłuższym zasięgiem lotów w ramach tego projektu.
Materiały kompozytowe są szeroko stosowane w konstrukcji płatowca MS-21. Pod względem zastosowania (około 40%), rosyjski samolot jest na poziomie najlepszych światowych odpowiedników i ustępuje tylko najnowszym amerykańskim (Boeing 787 Dreamliner - 50%) i europejskim samochodom (Airbus A350 XWB - 53%). Skrzydło MC-21 jest w całości wykonane z węgla, co znacznie ułatwia.
MS-21 ma kadłub o znacznej średnicy, jak w przypadku samolotów tej klasy (ponad 4 metry), co zapewnia pasażerom komfort na poziomie porównywalnym z samolotami szerokokadłubowymi. Wykonany jest głównie ze stopów aluminium. Konstrukcja samolotu została pierwotnie przewidziana możliwość przepakowania kabiny, w zależności od potrzeb konkretnej linii lotniczej.
Model MS-21 ma klasyczne podwozie z trzema łożyskami, składające się z dwóch głównych i przednich kolumn. Wszystkie trzy filary mają dwukołowe wózki, w cięższej wersji MS-21-400 zostaną zainstalowane podwozia z wózkami czterokołowymi.
Podwozie do samolotów MS-21 jest produkowane przez koncern Gidromash, są one głównie wykonane ze stali i stopów tytanu.
Jedną z głównych atrakcji samolotu pasażerskiego MS-21 jest skrzydło wykonane w całości z materiałów kompozytowych. Dzięki temu udało się znacznie zmniejszyć masę, zachowując w pełni charakterystykę wytrzymałości i wydajności. "Czarne" skrzydło MS-21 zostało opracowane i jest obecnie wytwarzane przez koncern "Aerokompozyt". Jest prawdopodobne, że w nadchodzących latach ten samolot pasażerski będzie jedynym samolotem tej klasy na świecie ze skrzydłem tego projektu. Również ogon wkładki jest wykonany z materiałów kompozytowych.
Kokpit MS-21 ma pięć ekranów szerokoekranowych wyświetlających informacje o działaniu systemów samolotu i parametrów lotu. Wcześniej podobne wyświetlacze w rosyjskim lotnictwie cywilnym nie były wykorzystywane.
Niedawno załoga samolotów pasażerskich składała się z czterech osób: dwóch pilotów, nawigatora i mechanika pokładowego. Nowoczesne samoloty są zwykle obsługiwane przez dwie osoby, pozostałe funkcje są przejmowane przez elektronikę.
Przy sterowaniu lotem MS-21 odbywa się za pomocą bocznego drążka - specjalnych gałek kontrolnych. Na życzenie klienta statek powietrzny może być wyposażony we wskaźniki na przedniej szybie kokpitu lub w syntetyczny system widzenia - specjalny system wyświetlający przestrzeń wokół samolotu na wyświetlaczach elektronicznych. System ten ułatwia sterowanie maszyną w przypadku utraty widoczności z powodu złych warunków pogodowych lub pory dnia. Aby ułatwić pracę pilotów, opracowano dla nich specjalne elektroniczne tablety.
Większość elektroniki pokładowej MS-21 jest zaprojektowana i wyprodukowana w Rosji w ścisłej współpracy ze światowymi liderami w tej dziedzinie - firmami Rockwell Collins i Thales.
Jednym z globalnych trendów w konstrukcji samolotów jest stały wzrost poziomu komfortu pasażerów. MS-21 bezwzględnie podąża za tym trendem: znaczna szerokość kadłuba pozwala na zwiększenie wielkości kabiny i przejść między siedzeniami, co znacznie skraca czas wsiadania i wysiadania pasażerów. Dla samolotu opracowano specjalne fotele pasażerskie, które są wygodne dla osób o różnych rozmiarach, a także specjalne miejsca dla osób niepełnosprawnych. Salon MS-21 zostanie wyposażony w najnowsze urządzenia multimedialne do oglądania filmów i grania w gry komputerowe.
Kabina pasażerska ma duże okna, które zapewniają wystarczające naturalne światło. Natężenie sztucznego oświetlenia będzie się różnić w zależności od pory dnia, co pozwoli pasażerom łatwiej znieść zmianę stref czasowych. Ponadto projektanci zwracali szczególną uwagę na mikroklimat w kabinie: samolot jest wyposażony w specjalną klimatyzację i system nawilżania powietrza, przechodzi przez kilka filtrów biologicznych, a temperatura jest regulowana.
Ogólnie rzecz biorąc, układ przedziału pasażerskiego MS-21 utrzyma dwie klasy komfortu: ekonomiczną i biznesową. W zależności od życzeń klientów, liner może mieć jedną lub dwie klasy w kabinie.
Rozwój systemów podtrzymywania życia dla przedziału pasażerskiego MS-21 został przeprowadzony przez rosyjską organizację pozarządową Science w ścisłej współpracy z amerykańską firmą Hamilton Sundstrand. Projekt wnętrza został stworzony przez francuską firmę C & D Zodiac.
Prawie 20% objętości kadłuba MS-21 zajmują przedziały bagażowe. Samolot będzie mógł przewozić ładunki w specjalnych kontenerach lub luzem. Jednocześnie bagażnik wykładziny ma automatyczną ładowarkę, której użycie znacznie skraca czas rozładunku lub załadunku bagażu.
Airliner MS-21 może być wyposażony w dwa typy silników: amerykański PW1400G, opracowany przez Pratt & Whitney lub krajowy PD-14, który został opracowany przez Aviadvigatel OJSC od 2008 roku. Podczas, gdy samoloty zostaną zainstalowane na PW1400G, silniki te są obecnie uważane za jedne z najbardziej zaawansowanych na świecie, są wykorzystywane w pasażerskich liniach lotniczych Airbus, Mitsubishi, Embraer i Bombardier.
Krajowy silnik lotniczy PD-14 jest obecnie testowany, planuje się, że jego masowa produkcja rozpocznie się w przyszłym roku.
Należy zauważyć, że wszystkie typy silników, które będą wyposażone w różne modele MS-21, są zgodne z międzynarodowymi normami i standardami środowiskowymi.
Modyfikacje samolotu MS-21
Jak wspomniano powyżej, MS-21 to cała rodzina samolotów pasażerskich. Składa się z kilku modyfikacji, które mają bardzo wysoki stopień unifikacji:
- MS-21-200. Jest uważany za najbardziej "młodszą" wersję samolotu. Jego pojemność pasażerska to 165 pasażerów w układzie jednoklasowym. Masa startowa samochodu wynosi 72,5 tony, planowane jest wyposażenie w silniki PD-14A lub PW1428G. Przewoźnicy lotniczy wykazali mniejsze zainteresowanie MS-21-200 niż podstawową modyfikacją, więc jej produkcja rozpocznie się później;
- MS-21-300. Jest to podstawowa modyfikacja samolotu. Ma kadłub o 8,5 m dłuższy niż MS-21-200. Pojemność pasażera tego modelu może osiągnąć 211 osób w układzie jednoklasowym. Masa startowa samochodu wynosi 79,2 tony, jest wyposażona w silniki PW1431G lub PD-14. Ta modyfikacja samolotu spowodowała największe zainteresowanie potencjalnych nabywców, więc rozpocznie się masowa produkcja. Prototypowa wkładka jest modyfikacją MS-21-300;
- MS-21-400. Większa wersja samolotu pasażerskiego. Różni się on od podstawowej modyfikacji zwiększonymi wymiarami kadłuba i skrzydła, a także ma czterokołowy wózek jezdny (według innych źródeł, także cztero-zębatkowe podwozie). Pojemność pasażera MS-21-400 będzie wynosić 230 osób, masa startowa samolotu wynosi 87,2 tony. Wkładka planowana jest do wyposażyć w silnik wymuszony PD-14M. Ze względu na dość poważne zmiany, które musiały zostać dokonane w konstrukcji MS-21-400 w porównaniu z modelem podstawowym, rozwój tego samolotu został przełożony.
W przypadku pomyślnego uruchomienia nowego projektu rosyjscy producenci samolotów planują znaczącą rozbudowę rodziny MS-21, dodając do niej samoloty o większym zasięgu i pojemności pasażerskiej. Będą one realizowane, pokażą najbliższą przyszłość.
Perspektywy dla MS-21
Rosyjska branża lotnicza pokłada wielkie nadzieje w MS-21. Większość nowych samolotów krajowych produkowana jest w tak małych ilościach, że producenci nie mogą nawet "pobić" ich kosztów związanych z rozwojem.
Z biegiem lat, sowiecki, a następnie rosyjski przemysł lotniczy był zaangażowany w rozwój wielu projektów, które pozostały na etapie projektowania lub tworzenia modeli eksperymentalnych. Szczególnie często zdarzało się to w przypadku samolotów pasażerskich. Co więcej, wiele krajowych samochodów, które nigdy nie widziały nieba, miało bardzo dobre wyniki w locie, a nawet przewyższało zagranicznych konkurentów w niektórych parametrach. Czy dla MS-21 istnieje przyszłość, biorąc pod uwagę najwyższy poziom konkurencji panujący w tej dziedzinie?
MS-21 jest samolotem średniego zasięgu, to znaczy należy do najliczniejszej niszy samolotów pasażerskich. Teraz te maszyny zajmują 78% całkowitej liczby komercyjnych liniowców. Aby oszacować wielkość tego segmentu rynku, można podać tylko jedną cyfrę: w ciągu najbliższych dwudziestu lat na świecie zostanie sprzedanych 30 tysięcy samolotów średniego zasięgu. Oznacza to, że potencjalnie MS-21 ma doskonałe perspektywy.
Jednak konkurencja między producentami samolotów jest niezwykle wysoka. Obecnie niszę samolotów średniego zasięgu niemal całkowicie zamykają Boeing 737 i Airbus A320. W dniu 7 maja 2018 r. Chiński samolot pasażerski średniej wielkości Comac C919 wykonał pierwszy lot, a jego uruchomienie planowane jest na rok 2020. Zgodnie z jego cechami, jest bardzo podobny do MS-21-300, jednak prawie nie ma wątpliwości, że nowy "chiński" będzie kosztować znacznie mniej, nie tylko dla zachodnich odpowiedników, ale także dla rosyjskich samolotów. Teraz nazywany liczbą 50 milionów dolarów. Chiński producent już ogłosił, że dziś ma pakiet złożony z 517 firmowych zamówień na C919.
Z drugiej strony można powiedzieć, że rosyjscy producenci samolotów byli w stanie stworzyć naprawdę dobry samochód, nie gorszy od zachodnich odpowiedników.
Maszyna ta będzie wyposażona w najnowszy zachodni silnik, przyjazny dla środowiska i ekonomiczny, co można nazwać niewątpliwą zaletą projektu. Ибо задача уговорить иностранных заказчиков закупать пассажирский лайнер с российским двигателем невероятно сложна. С момента распада СССР отечественная авиадвигателестроительная отрасль не создала ни одного нового мотора для пассажирских лайнеров и заметно отстала от основных мировых производителей. Даже двигатель для "Сухого Суперджета" пришлось создавать в кооперации с французами. ПД-14 придется сначала обкатывать на внутрироссийских линиях, а уж только потом предлагать за рубеж.
Еще одним несомненным преимуществом является композитное крыло МС-21. Во-первых, оно имеет отличные аэродинамические характеристики, а, во-вторых, уменьшает массу самолета, что позволяет сэкономить топливо.
МС-21 имеет бортовую электронику с так называемой открытой архитектурой, что позволяет устанавливать на него оборудование любых производителей. Кабина пилотов и пассажирский салон выполнены по последним мировым стандартам.
Так как МС-21 - это новый самолет, то в его конструкции изначально был заложен большой объем багажного отделения, вместительные багажные полки, удобные и широкие кресла, а также значительные проходы между ними. Существующие и перспективные среднемагистральные самолеты Airbus и Boeing - это модификации старых моделей, унаследовавшие их фюзеляжи. Поэтому подобных удобств своим пассажирам они предложить не смогут.
Кроме вышеперечисленных преимуществ, МС-21 имеет вполне конкурентную цену по сравнению с западными аналогами. Однако дело в том, что цена самолета, указанная в каталоге, это только один из факторов, который определяет выбор той или иной модели лайнера покупателем.
Огромным минусом российских самолетов является практически полное отсутствие системы послепродажного обслуживания. Например, клиенты компании "Боинг" получают гарантию (обычно 3-4 года) на основные узлы самолета. Кроме того, покупатели лайнеров Airbus и Boeing знают, что в случае необходимости новая деталь будет доставлена в любую точку планеты в течение 12-14 часов. Также потенциальным клиентам, как правило, предлагают целый пакет финансовых опций (условия платежей, лизинг, кредиты на покупку). Европейские и американские производители за десятилетия сумели создать сложную систему привлечения заказчиков, и ни Китаю, ни России пока нечего противопоставить этому.
Впрочем, несмотря на довольно неясные коммерческие перспективы российского авиалайнера, МС-21 все равно уже можно считать прорывом для отечественного авиастроения. Неизвестно, окупятся ли миллиарды, которые государство вложили в создание новых производственных мощностей и постройку опытных машин, но в любом случае проект МС-21 - это значительный шаг на пути выхода России на международный авиационный рынок.
Технические характеристики МС-21
